Nikotyna

  C10H14N2, alkaloid pirydynowy, bezbarwna ciecz szybko ciemniejąca na powietrzu o zapachu tytoniu, rozpuszczalna w wodzie. Naturalna nikotyna jest lewoskrętna. Występuje w liściach i korzeniach roślin tytoniowych.

  W bardzo małych ilościach pobudza układ nerwowy, w wyniku czego wzmaga zdolności wydzielania gruczołów i podwyższa ciśnienie krwi. W większych dawkach powoduje paraliż układu oddechowego - dawka śmiertelna dla ludzi ok. 60 mg.
    Nikotyna jest równie uzależniająca jak narkotyki czy alkohol. Wywołany przez nikotynę proces uzależnienia psychogennego i farmakogennego jest zbliżony do tego, jaki powoduje heroina i kokaina (z badań wynika, że nikotyna bardziej uzależnia niż kokaina, co oznacza, że łatwiej "wyzwolić się" od nałogu zwanego kokainizmem, niż od nikotynizmu!). Alkaloid ten jest głównym czynnikiem ryzyka  chorób serca i przyczynia się do powstania ośmiu rodzajów nowotworów: zarówno raka płuc, jak białaczki.
    Nikotyna działa podobnie jak środek pobudzający porównywalny z amfetaminą. 
Działanie nikotyny na mózg (ośrodkowy układ nerwowy - OUN):
 wdychanie jej wraz z dymem tytoniowym pobudza komórki nerwowe już w siedem sekund po zaciągnięciu się dymem (szybciej niż po injekcji). Na działanie mózgu wpływa bardzo złożony system, składający się z ponad 20 neuroprzekaźników. 
Nikotyna wpływa na uwalnianie trzech z nich:

•     noradrenaliny - hormonu (pochodna tyrozyny) wytwarzanego przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien nerwowych,
• serotoniny - czyli enteroaminy, 5-HT , hormonu tkankowego będącego aminą biogenną,
•  dopaminy.

    Szczególnie oddziałuje na dopaminę, neuroprzekaźnik mózgu wpływający (podobnie jak serotonina) na samopoczucie. Nikotyna (podobnie jak alkohol) wpływa również na wydzielanie acetylocholiny oraz glutaminianu (soli kwasu glutaminowego).
  
  Działanie nikotyny na autonomiczny układ nerwowy - AUN:
Zarówno współczulna, jak i przywspółczulna część AUN wykorzystuje acetylocholinę jako neuroprzekaźnik. Nikotyna wobec tego może np. przyspieszyć pracę serca albo przez pobudzenie układu współczulnego, albo przez zahamowanie układu przywspółczulnego. Czynności niezależne od naszej woli, takie jak praca serca, oddychanie i motoryka przewodu pokarmowego są modyfikowane przez nikotynę w następujący sposób:

•     działanie na układ krążenia - związane jest głównie z działaniem nikotyny na układ współczulny: przyspieszenie czynności serca, częściowy skurcz naczyń, wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Małe dawki nikotyny mogą powodować odruchową tachykardię i wzrost ciśnienia tętniczego krwi przez stymulację chemoreceptorów w aorcie i kłębkach szyjnych;
• działanie na układ oddechowy - małe dawki nikotyny powodują hyperpnoe, czyli wzrost głębokości i częstości oddechów. Wyższe dawki stymulują bezpośrednio ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym. Dawki śmiertelne porażają ośrodek oddechowy
• działanie na układ pokarmowy - przez stymulację nerwów przywspółczulnych nikotyna powoduje wzrost aktywności ruchowej jelit. Wyższe dawki natomiast zmniejszają ich ruchliwość i napięcie.

    Nikotyna działa bezpośrednio na zwoje komórek nerwowych układu sympatycznego i parasympatycznego oraz na połączenia neuromięśniowe. W małych dawkach ułatwia przekazywanie impulsów nerwowych, w większych - blokuje, a w bardzo dużych - paraliżuje przekazywanie impulsów. Uzależnienie od nikotyny często idzie w parze z uzależnieniem od alkoholu.

Więcej ciekawych faktów  o nikotynie przybliży nam znany  Youtuber Polimaty w swoim filmie
 pt.,,Niepozorny zabójca"